Günümüzün en büyük üniversitelerinden MIT’de, 1962 yılında çok kıymetli bir birinci yaşandı. J.C.R. Licklider isimli bir bilim insanı, Galaktik Ağ kavramını ortaya atıp, internetin de temellerini atmış oldu. Bu çalışma meyvesini 1965 yılında verdi ve birinci defa, o yıl birden fazla bilgisayar kablolarla irtibat haline geçti.
Bugün milyarlarca bilgisayar, akıllı telefon, tablet, hatta araba, televizyon ve kahve makinesi bile internet kontağına sahip. Vaktinde bilgi transferi için yapılan bu buluş sayesinde artık 1 milyar insan TikTok videosu çekiyor. Bu mühlet zarfında ise toplumsal medyanın hayatımıza girmesi üzere pek çok birinci yaşandı. Gelin internet tarihinin birincilerine daima birlikte bakalım.
İlk internet sitesi: World Wide Web, 1991
İnternet birinci olarak 1965 yılında mümkün oldu fakat birinci internet sitesiyle tanışmamız yıllar sürdü. Bunun nedeni ise hayli kolaydı. İnternet kurumların haberleşlemeleri için vardı. Fakat bugün bilim dünyasının en değerli araştırmalarının yürütüldüğü yerde çalışan Tim Barners Lee, “www” olarak bildiğimiz açılımı World Wide Web olan kavramı hayatımıza soktu. Takvimler 1991'i gösteriyordu. Bu site pek çok şeyi değiştirdi. Günümzüdeki yeni internet sitelerinin sayısı ise 1.8 milyarı geçmiş durumda. Bu sayı daha 2016 yılında 900 milyon civarondaydı, 3 yılda 2'ye katlandı. Naptın be Tim reyis…
World Wide Web’e yüklenmiş birinci fotoğraf:
Elbette yüklenen birinci fotoğraf da Tim Barners Lee'nin kurduğu internet sitesinde karşımıza çıkıyor. Yakından tanıdığı ve takip ettiği bir rock müzik kümesi olan “Les Horribles Cernettes” üyelerini fotoğrafta görüyoruz. Her ne kadar çözünürlük ve görsel kalite olarak günümüzden uzak kalsa da kıymetli bir eksik daha var: Ablalarımız dudak büzüştürmeyi unutarak, büyük bir akımı başlatan taraf olma talihini kaçırmış.
Sonu “.com” ve “.net” ile biten birinci internet siteleri
İlk internet sitesi 1991 yılında ortaya çıkmış olabilir lakin bundan yıllar evvel sitelerin işleyebilmesi ismine “alan adı” yada “domain” kavramı üzerinde çalışmalar bitmişti. Örneğin birinci “.com” domaini 15 Mart 1985 tarihinde Symbolics isimli bir bilgisayar şirketi tarafından alınmıştı. Symbolics.com, 2009 yılında el değiştirdi ve şu anda dijital bir müze olarak hayatına devam ediyor.
İlk “.net” uzantılı internet sitesi ise 1 Ocak 1985 tarihinde alınmış olan Nordu.net isimli eğtim sitesi. Site hâlâ günümüz standarlarını yakalayamayan bir arayüzüyle hizmet vermeye devam ediyor.
Gönderilen birinci e-posta:
Yazılımcı Ray Tomlinson, 1971 yılında birinci e-postayı gönderen kişi oldu. Postada ise Q klavyelerin birinci harflerinden oluşan “QWERTYUIOP” bildirisi yazıyordu. Tomnilson, bu adımıyla günümüzde %70'i spam ve reklam trafiğinden ibaret olan e-postayı icat etmişti.
İlk e-ticaret sitesi: Amazon
Önce lokal ve sonra da global manada hizmet veren birinci e-ticaret sitesi Amazon.com'dur. Artık dünyanın en varlıklı iki insanından birisi olan Jeff Bezos, 1994 yılında küçük ve tek kişilik ofisinde Amazon'u kitap satmak için kurdu. İnternetten kitap almak insanları o denli bir cezbetti ki Amazon, vakitle eser gamını genişletti. Bugün dünyanın çabucak hemen her bölgesinde hizmet veren, günümüzün en büyük şirketlerinden birisi haline geldi.
Amazon’da satılan birinci eser:
İlk e-ticaret sitesinde satılan birinci esere de yer vememiz lazım. Bilim insanı Dougles Hofstadter tarafından yazılan bu kitap, internette ve hasebiyle Amazon'da satılan birinci eser oldu. Tarih 3 Nisan 1995 idi. Kitabın Türkçe karşılığı ise şöyle: Akışkan Kavramları ve Yaratıcı Analojiler: Niyetin Temel Düzeneklerinin Bilgisayar Modelleri…
Webcam ile yapılan birinci canlı yayın:
Cambridge Üniversitesi’ndeki birtakım araştırmacılar, öbür odadaki kahve makinesini görebilmek için odaya webcam yerleştirdiler. 1991 yılında gerçekleştirilen bu deney, bir kamera ile internet üzerinden yapılan birinci canlı imaj transferi oldu. Bir diğer deyişle webcam yayınını birinci sefer bilim insanları gerçekleştirmişti.
İlk emoji kullanımı 🙂
İnternet üzerine yapılan bilimsel çalışmalarda rol alan Scott Fahlman, 19 Eylül 1982'de bir bilgisayardan bir öteki bilgisayara emoji gönderen birinci kişi oldu. Gönderilen bildirinin Türkçe karşığı şöyle:
Şakacı arkadaşlar için aşağıdaki karakter kümesini öneriyorum:
🙂
Yandan okuyun. Aslında bunu, mevcut eğilimleri göz önüne aldığımızda latife olmayan şeyleri de söz etmek için kullanabiliriz. Bu türlü bir durumda, şunu kullanın:
🙁
İnsanları tuzağa düşüren birinci aldatıcı reklam banner'ı:
Günümüzün en tanınan internet sitelerinden olan ve Reddit'in de sahibi Wired.com, 27 Ekim 1994'te bir prensip imza attı. Telekom şirketi AT&T'nin verdiği bu reklam, insanları aldatıcı bir formda yönlendiriyordu. Herhalde artık karşınıza “Buraya hiç tıkladın mı?” diye bir teklam çıksa çok da şey etmezsiniz.
İnternet üzerinden oynanan ilk multiplayer (çok oyunculu) oyun:
Oyunların geçimişi ticaretten de eskidir. Yeniden iki bilim insanı Roy Trubshaw ve Richard Bartle, 1978'de internet aracılığıyla oynanan birinci oyunu tasarladılar. Tarihteki birinci çevrimiçi oyunun ismi ise Multi-user Dungen oldu. Yani Türkçesi ile Çok-kullanıcılı Zindan. Şimdilerde ise 100 kişinin bir yere toplanıp paraşütlerle köy kasaba yağmaladığı oyunlar tanınan. Teşekkürler Trubshaw ve Bartle.
İlk arama motoru:
Google'ın kuruluşundan 8 yıl evvel, 1990 yılında ABD'de yer lan McGill Üniversitesi'ndeki bir öğrenci olan Alan Emtage, birinci arama motoru Archie'yi kurdu. Yani Google birinci değildi. Archie'nin emeli ise FTP arşivlerinde aranan belgeleri bulmaktı. Site hala birebir isim ve dizaynla sembolik olarak çalışıyor.
İlk Facebook profili:
Tahmin edebileceğiniz üzere bu profil Mark Zuckerberg'e ilişkin. Aslında Zuckerberg'in Facebook üye numarası 4, lakin birinci 3 üyelik adresine ulaşılamıyor. Bu da Zuck'ı birinci Facebook üyesi yapıyor. Birebir ticari başarıyı bir kafe açıp birinci çayı içen kişi olarak taklit etmek komik olabilir. Zuckerbergi ise zamanla elinde bulundurduğu bilgi gücüyle dünyanın en tesirli isimlerinden birisi haline geldi. Facebook, WhatsApp ve Instagram'ı dünyanın yarısından fazlası kullanıyor.
Twiiter'da atılan birinci Tweet:
Twitter'ın kurucusu Jack Dorsey, siteyi kurduğu yıl olan 2006'da tıpkı vakitte Jack ismindeki birinci Twitter profilini de açmıştı. Profilini ayarlarken de üstte gördüğünüz birinci tweeti paylaştı.
Intagram'da paylaşılan birinci fotoğraf:
Instagram'ın kurucularından olan Kevin Systrom, 17 Temmuz 2010'da tarihin birinci Instagram paylaşımını yaptı. Systrom ve ortağı kısa müddet sonra Instagram'ı Facebook'a sattı. Sonra uygulamayı apayrı bir hale getiren Zuckerberg ile ortaları açıldı. Systrom ve ortağı Instagram'dan istifa etti, geriye yalnızca bu fotoğraf kaldı.
YouTube'a yüklenen birinci görüntü:
YouTube'un kurucularından olan Jawed Karim, “Hayvanat bahçesinde ben” isimli görüntüyü bundan 14 yıl evvel YouTube'a yükledi. Görüntünün görüntüleme sayısı ise şu an 78 milyonun üzerinde. Jawed'in YouTube kanalında ise yalnızca bu görüntü var ve abone sayısı 640 bini bulmuş durumda. Günümüzde ise YouTube her saniye yüzlerce saatlik görüntü yükleniyor.
Bonus: Webtekno.com'un birinci tasarımı:
Yayın hayatına başladığımız 2013 yılından bu yana sizler internet, teknoloji, bilim ve toplumsal medya hakkındaki birincileri aktarmaya devam ediyoruz. Üstteki tasarım da aramızdaki samimiyet için bir başlangıcı tabir ediyor. Şimdilerde ise milyonlarca takipçi ve okuyucuya sahip kocaman bir aileyiz. Gündemi daha yakından takip etmek için taşınabilir uygulamamızı da aşağıdan indirebilirsiniz:
