Sosyal medya lügatında bir terim hâline gelen “meme” yani “miim” kelimesinin kökeni 1970’li yıllara kadar uzanıyor. Peki tam olarak ne anlama geliyor ve nereden çıkmış?
Sosyal medyanın vazgeçilmez ögelerinden biri olan “meme”ler; çoğunlukla popüler kültür ya da günlük hayattaki olaylarla ilgili esprili fotoğraflar, resimler veya videolardır. Mesela The Office dizisindeki karakterlerin bazı kareleri, “meme” olarak sık sık kullanılıyor. Aklınıza gelen ilk görüntü Michael Scott’ın el sıkıştığı fotoğraf olabilir. İşte bu bir, meme.
“Meme”in tam olarak ne olduğunu bilmiyorsanız az çok anlamışsınızdır, gelelim asıl sorumuza: “Meme” kelimesi ne anlama geliyor? Kökenine uzanmamız için epey eskilere gitmemiz gerek.
İlk olarak sözcüğün etimolojisine göz atalım.
“Meme” sözcüğü, Fransızcada “même” yani “aynı, benzer” sözcüklerinden türemiştir ve Latincedeki “mimeme” yani “taklit eden şey” kelimesine dayanır. Birazdan bahsedeceğimiz Richard Dawkins de bu sözcüğü seçerken Yunancadaki “mimema” yani “taklit edilen şey” sözcüğünden esinlenmiş.
“Meme” sözcüğü asıl olarak Dawkins’in tanımına dayanıyor.
Dawkins’in 1976 senesinde yayımladığı “The Selfish Gene (Bencil Gen)” isimli kitabında “meme” tarimi ilk defa kullanıldı. Dawkins, bu sözcüğü genlerin biyolojik evrimdeki rolüne benzer bir şekilde, kültürel bilgi ile davranışların bir kişiden başka bir kişiye aktarılmasını açıklamak için kullandı.
Şöyle de diyebiliriz; davranışların, bilgilerin ve fikirlerin; bireyler ve topluluklar arasında nasıl yayılıp değiştiğini bu kelimeyle açıkladı. Genler gibi “meme”ler de çoğalıyor, evrimleşiyor ve seçiliyor. Ayrıca bu terimi “gene (gen)” kelimesine benzerlik gösterdiği için bilinçli bir şekilde seçti.
Modern anlamda bir sosyal medya terimi hâline geldi.
“Meme”ler; moda, popüler şarkılar, teknolojik yenilikler, dinî inançlar, politika gibi pek çok kültürel fenomeni içinde barındırıyor. Bu dijital içerikler, espriler, görüntüler veya videolar; hızla yayılarak popüler hâle gelip birer kültürel simge olduklarından “meme” kelimesi ile tanımlanıyor.
Kısacası internetteki “meme”leri, Richard Dawkins’in kendi kitabında tanımladığı kavramın bir nevi alt kümesi olarak sayabiliriz.
