Bugün 7’den 70’e herkes; Facebook, Twitter, YouTube, Instagram gibi sosyal medya platformlarını biliyor. Milyarlarca insan, bu platformları kullanarak haber alıyor, paylaşım yapıyor, farklı bireylerle bağlantı kuruyor.
İnternetin var olduğu birinci vakitlerde da çeşitli toplumsal ağlar vardı. Kimisi günümüz devleriyle rekabete yenik düştü kimisiyse artık daha ufak kitlerle yoluna devam etmeye çalıştı. İşte çeşitli sebeplerle hayatlarına son verilen toplumsal ağlar.
Friendster (2002-2015)
Friendster’ın kurucusu Jonathan Abrams, aslında Friendster’ı bir çöpçatanlık sitesi olarak tasarlamış ve birinci üç ayında üç milyon kullanıcı sayısına ulaşmayı başarmıştı. Kendisinin bu muvaffakiyetinden sonra MySpace, Ringo.com ve Orkut üzere emsal yapılarda ağlar ortaya çıkmıştı.
2006 yılında fişinin çekildiği düşünülse de 2009 yılında yine tasarlanan Friendster, Malezyalı bir şirkete 40 milyon dolar karşılığında satılmıştı. 2011 yılında sitedeki tüm profiller silinmiş ve toplumsal oyun platformu olarak yenilendikleri duyurulmuştu. 2015 yılında “mola verdiklerini” duyuran şirket, bir daha geri dönmedi.
Myspace (2003-günümüz)
Myspace bir vakitler epey tanınan bir siteydi fakat akabinde Facebook geldi Myspace için işler pek de güzel gitmemeye başladı. ABD basınında Myspace için çıkan olumsuz haberler, sitenin işini daha zorlaştırdı.
2005 yılında 580 milyon dolara satın alınan Myspace, 2009 ve 2011 yıllarında bünyesinde çalışan çalışanlarını işten çıkardı. 2011 yılında şirketin CEO’su Mike Jones, artık Facebook ile daha fazla rekabet edemeyeceklerini ve yollarına “sosyal eğlence” sitesi olarak devam edeceklerini söyledi. Şirket, Mart ayında 2016’dan evvelki bilgilerin tamamının kaybolduğunu itiraf etti. LinkedIn’de yer alan bilgiye nazaran şirketin 2009’da 1.300 olan çalışan sayısı bugün 393.
Bebo (2005-2013)
Bebo, kuruluşundan 9 gün sonra bir milyon kullanıcısı sayısına ulaşmayı başarmış lakin fark yaratma konusunda başarısız olmuştu. Bu başarılı çıkışının akabinde 2008 yılında AOL tarafından 850 milyon dolara satın alınan Bebo, 2010 yılında özel bir sermaye fonuna 10 milyon dolar karşılığında satılmıştı. 2013 yılında platformun kurucusu Michael Birch tarafından 1 milyon dolara tekrar satın alınan platformun yeniden çıkış yapması hedefleniyordu fakat bu gerçekleşmedi.
OpenSocial (2007-?)
2004 yılında kurulan Facebook’u tahtından etmek için yapılan denemelerden bir tanesi de OpenSocial idi. Bu platform; Google, Myspace ve Facebook ile gayret vermekte zorlanan toplumsal ağlar ortasındaki bir “ittifak” tarafından tasarlanmıştı.
ConnectU (2002-2008)
Mark Zuckerberg’ün sınıf arkadaşları Cameron Winklevoss, Tyler Winklevoss ve Divya Narendra; Zuckerberg’ü kendi datalarını çalmakla suçladılar. İddialara göre kendisinden ConnectU’nun programlanmasını bitirmesini istediler fakat Zuckerberg, ConnectU’yu erteledi ve Facebook’u kurdu.
2007 yılında Facebook’a bir dizi hatadan dava açıldı. 2009 yılında Facebook, 65 milyon dolarlık bir ödeme yaptı ve hisse verdi. Divya Narendra şu an TV’de Facebook’u savunuyor, Winklevoss kardeşler ise Bitcoin milyarderleri. İşin garip yanı da şu an hepsi Facebook’ta.
Tribe.net (2003-2008)
Zynga’nın kurucusu Mark Pincus tarafından desteklenen site, bir milyon üye barajını geçemedi lakin epeyce sadık bir kitleye erişmeyi başardı. Site, birçok sefer uygunsuz ve pornografik içerikler bahsiyle gündeme geldi. 2018 yılında Reddit’te yer alan bir komplo teori grubu, pedofili içerikli başlıkların yer aldığı ekran manzaralarını yayınladı.
Path (2010-2018)
2010 yılında David Morin, Shawn Fanning ve Dustin Mierau tarafından kurulan ağın en değişik taraflarından bir tanesi, arkadaş sayısının yalnızca 50 ile sınırlanmasıydı. İki yılın akabinde bu sayı 150’ye yükseltildi. Uygulama, birinci üç haftasında 1,5 milyon indirilme sayısına ulaştı, üçüncü ayının sonunda uygulamanın kurucuları, Google’dan gelen 100 milyon dolarlık teklifi reddetti ve 2013 yılında bedeli 500 milyon dolara ulaştı.
Şirket, yakaladığı bu havayı kullanıcılarının rehberlerindeki bireyleri kaydettiklerini itiraf etmesi sonrası kaybetti ve 800 bin dolarlık bir ceza aldı. 2014 yılında arkadaş hududu 500’e kadar çıkartıldı. 2015 yılında Koreli bir irtibat şirketi olan Daum Kakao, Path’i belirtilmeyen bir ölçü karşılığında satın aldı. Platform 2018 yılında kapatıldı.
Yik Yak (2013-2017)
Üniversite öğrencileri için anonim bir iletileşme uygulaması olan Yik Yak; Tyler Droll ve Brooks ve Buffington tarafından yaratıldı. Uygulama, kullanıcılarına 8 km çapında rastgele bir isim kullanmadan yayın yapma imkânı sunuyordu fakat uygulama, bir anda tehditlerin yuvası hâline geldi. Uygulama üzerinden çeşitli bomba ihbarlarından ırkçı telaffuzlara ve hatta tecavüz tehditlerine kadar birçok şiddet yanlısı yayınlar yapıldı.
Uygulama, Eylül 2014 yılında 1,8 milyon indirme ile iOS platformunda aylık indirmeler konusunda birinci üç uygulama ortasına girmeyi başardı. Birçok okul tarafından yasaklanan uygulama, çeşitli davalara da mevzu olduktan sonra 2017 yılında kapatıldı.
Ello (2014-günümüz)
Bu butik ağ, Facebook’un rahatsız edici hedeflemeli reklamlarının ağırlaşmaya başladığı periyotta “Siz Eser Değilsiniz” mottosuyla yola çıktı. Olağan yeniden de kabul etmeniz gereken koşullar sunuyorlardı. Facebook’un gerçek isim siyasetinin patlamak vermesi sonucu Ello’ya yönelen üyelerin sayısı hayli artmaya başlamıştı.
Ello’nun kurucu ortaklarından bir tanesi, verdiği bir röportajda saatte 34 bin davetiye aldığını açıkladı. Davetiyeyle üyelik alan Ello, bir anda birçok insanın katılmak istediği bir platform hâline geldi. Platforma artık davetiyesiz de üye olabiliyorsunuz.
Orkut (2004-2014)
Google, toplumsal ağ konusunda çok fazla deneme yaptı. Friendster’ı 30 milyon dolara alma teşebbüsünde bulundu, Myspace’den kısa bir müddet sonra da Orkut’u duyurdu. Orkut, ismini Google’ın yazılım mühendisi olan Orkut Büyükökten’den alıyordu. Orkut, bilhassa Brezilya’da ve Hindistan’da epeyce popülerdi ve hatta Facebook’un şimdi 4,2 milyon abonesi varken 27 milyon aboneye ulaşmıştı.
Orkut, 2011 yılında Brezilya’daki üye sayısında Facebook’un gerisine düştü. Büyükökten ise insanları yeni platformu olan Hello’ya taşınmaya davet etti.
Google+ (2011-2019)
Google’ın toplumsal ağ konusundaki teşebbüslerinden en sonuncusu. En kolay tarifiyle Google Plus, kullandığınız tüm Google servislerinin (YouTube, Gmail vb.) tek bir yerde toplanmış hâliydi lakin hiçbir vakit tanınan olmayı başaramadı.
8 Ekim 2018’de Wall Street Journal’da Google Plus’ın yüz binlerce kullanıcı verisinin açığa çıktığı haberi yayınlandı. Google, bu servisinin fişinin Ağustos ayında çekileceğini duyurdu fakat 5,2 milyon hesabın datalarının de çalınması sonrası Google, Nisan ayında dataları silmeye başladı.
Vine (2012-2016)
Vine, aslında bir toplumsal ağ değildi daha çok kısa görüntülerin paylaşıldığı bir mikroblog platformuydu tıpkı sahibi Twitter üzere. Kullanıcılarına görüntü çekmeleri için yalnızca 6 saniye veren uygulama, bir anda epeyce tanınan oldu ve yeni internet ünlülerinin doğmasına sebep oldu.
Uygulama mizahın yanında birçok ülkede aktivistler için epeyce kritik bir araç misyonu de gördü. Platformun eski bir yöneticisi ise Vine’ın kapatılmasının temellerinin Instagram’a gelen görüntü özelliği olduğunu söylemişti.
Tarihin başarısız toplumsal medya platformlarını sizlerle paylaştığımız yazımızın sonuna geldik. Siz de yorumlar kısmından bu toplumsal medya platformlarındaki tecrübelerinizi bizlerle paylaşabilirsiniz.
