Çöpçatanlık uygulaması deyince elbet ki akla birinci gelen uygulama olan Tinder’ın çıkışının üstünden tam 7 sene geçti. Uygulama, yayınlanmasının birinci iki yılında günlük 1 milyar kaydırma sayısına ulaştı. Bir başka tanınan uygulama olan Bumble’ın global marka yöneticisi de uygulamanın, 26 milyon kullanıcıya eriştiğini ve onaylanmış 20 bin evliliğe aracı olduğunu söz etti.
Tinder, birinci çıktığı günlerden bu yana birçok tenkit aldı ve bunların hepsinin olumlu olduğunu söylemek pek de mümkün değil. Birçokları romantizmin öldüğünü sav etti. Vanity Fair’de yayınlanan makalede Nancy Jo Sales, “buluşmaların kıyametini” başlattığını söz etti.
Uygulamaların etkileri
New Mexico Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırmanın bulgularına nazaran çevrim içi araçlar vasıtalarıyla buluşmalar, arkadaş vasıtasıyla buluşmalara yetişmiş durumda. Araştırmaya nazaran ABD’deki çiftlerin %39’u birinci temaslarını uygulama vasıtasıyla gerçekleştirmiş.
Tabii ki bu uygulamaların yalnızca olumlu tesirleri bulunmuyor. Journal of Social and Personal Relationships’de yayınlanan bir araştırmaya nazaran, bu stil uygulamaları kullanmak zorunda kalanlar birinci durumlarına nazaran daha yalnız hissediyorlar. Bu durum, bilhassa düşük özgüvene sahip beşerler için epey makus bir hale geliyor.
Londra merkezli bir eşleşme servisi olan Mutual Attraction’ın kurucusu olan Caroline Brealy, genç müşteri sayılarında hayli büyük bir artış olduğunu lisana getiriyor. İnsanların, çevrim içi tecrübelerden sıkıldığını söz eden Brealy, çevrim içi uygulamaların bilakis eşleştirme yapan bireylerin size geri dönüş sağladığını söyledi.
Bağımlılık ve oyun etkisi
Sosyal medya bağımlılıkları üzerine birçok tartışma hali hazırda dönüyor lakin Tinder, Bumble vb. uygulamaların kaydırma merkezli sistemleri da bu çatı altında incelenebilir. Bu uygulamalara en sık gelen tenkit, buluşmayı “oyunlaştırıyor” olması.
Uygulamaların, kullanıcıların önüne sayısız profil yığması ve bu yığınların “evet” yahut “hayır” diyerek geçilmesi bir mühlet sonra acayip bir oyun hissine bürünüyor ve artık bir partner ya da bir sevgili arayışından çıkıyor.
Ayrıca bunu destekleyen araştırmalar da bulunuyor. Journal of Social and Personal Relationships’teki araştırmanın müellifi Katy Coduto, kaydırmayı sonlandırmanın bağımlılık tesirini azaltabileceğini tabir ediyor. Aslında Tinder, kullanıcılarına 100 beğeni sonu koysa da Tinder Gold üzere üyeliklerle bu hudut çok rahat bir biçimde aşılabiliyor.
Tinder’ın bağımlılık tesiri yaratması pek de şaşırtan değil zira kumar ve baht oyunlarıyla emsal bir mekanizmayı kullanıyor. 2018 yılında çekilen bir belgeselde konuşan Tinder’ın kurucusu Jonathan Badeen; algoritmasının, lisans öğrencisiyken öğrendiği davranışsal güçlendirme psikolojisinden esinlendiğini itiraf etmişti. Hiç beklemediğiniz bir anda gelen kazanım, arayış gereksiniminizi güçlendiriyor ve daima olarak kaydırmaya devam ediyorsunuz.
Sorun yalnızca algoritmada değil
İnsanların aradıklarını bulamamalarının tek sebebi uygulamaların ya da sitelerin bu türlü tasarlanmış olmasından da kaynaklanmıyor natürel ki. Match.com’un 2005’ten bu yana bilimsel danışman şefi olan biyolojikal antropolog Helen Fisher, aslında sorunun ne yaptığımızı bilmememiz olduğunu söz ediyor. “Bu yeni bir teknoloji ve hiç kimse bize nasıl kullanacağımızı söylemedi” diyen Fisher, “Bunlar buluşma siteleri değil, tanıtma siteleri. Yapabilecekleri tek şey aradığınız özellikteki şahısları size sunmak. Uygulamaların yapabileceği tek şey bu.” diyor. Yani şayet ki birileri sizi görmezden geliyorsa yahut palavra söylüyorsa bu teknolojik bir sorun değil bu insanların bir sorunu.
Fisher’ın önerisi ise dokuz şahısla konuştuğunuzda hesabınızı kapatmanız. Bundan daha fazlası ve bilişsel olarak yapılan çok yüklemeler romantik tükenmişliğe sebep oluyor. Şayet ki bu da işe yaramadıysa uygulamaları büsbütün kaldırın. Beşerlerle parkta, cafede tanışmaya çalışın yahut bir arkadaşınıza sizinle tanıştırabileceği biri olup olmadığını sorun.
Peki bu da işe yaramazsa ne olacak? Bunlar da işe yaramazsa tahminen de tahliliniz sahiden bu uygulamalardadır, kim bilir?
